Huub ter Haar

‘Verandering van tijdperk’ van Jan Rotmans biedt een mooie spiegel van verandering, maar heeft geen aandacht voor de rol van communicatie. Een korte review.

De auteur geeft een mooi beeld van de verbroken verbindingen tussen de systemen en de mensen. De mens heeft zich aangepast aan de organisaties, die alsmaar groter, anoniemer, efficiënter en protocol-afhankelijk zijn gaan opereren. De vervreemding laat zich voelen in alle sectoren die Rotmans doeltreffend schetst.

Omdat de mens niet langer centraal staat – en daarmee zijn gevoelens, waarden en beleving – nadert de houdbaarheidsdatum van de organisatie-, kosten- en controlegewijze inrichting van vele sectoren. Mensen ontwikkelen zelf alternatieven; kleinschalig, in eigen beheer, van onderop en meer samenredzaam.

In vergelijking met in het eerder verschenen ‘In het oog van de orkaan’ bespreekt Rotmans nu ook het onderwijs en de financiële wereld en actualiseert hij de analyse van de gezondheidszorg en energie-wereld.

Het boek laat zien hoe we aan het begin van een ingrijpende systeemverandering staan. De patronen brengen een eerste ordening in de schijnbare chaos. Er vormt zich een spiegel van verandering en een agenda voor de komende jaren, die praktisch vorm moet krijgen in NL kantelt, een beweging van kantelaars, koplopers en verbinders die moet uitgroeien tot een kritische massa van 2,5 miljoen Nederlanders in vijf jaar tijd. Of dit een haalbaar doel is, moet betwijfeld worden. Rotmans is soms wel heel erg optimistisch.

Het is een gemis dat er in de systeembenadering van Rotmans zo weinig aandacht is voor communicatie, zeker nu iedere internet-gebruiker ook producent van informatie en beleving is geworden. Slim gebruik van communicatie kan de gewenste transitie versnellen en intensiveren.

Jan Rotmans opent een wereld van mogelijkheden die iedere burger en professonial meteen kan oppakken en zo mede vorm kan geven aan een meer menswaardige samenleving en economie.